فرمان‌های طالبان در سال 2024 بر زندگی و حقوق زنان

تاثیر مستقیم فرمان‌های طالبان بر زنان و دختران

طالبان با تسخیر چوکی قدرت در سال 2021 در افغانستان، با صدور فرمان و احکام های معتدد شان، نه‌تنها زندگی را به کام میلیون‌ها زن و دختر تلخ ساخته‌اند، بلکه آنان را از حقوق اساسی، انسانی و قانونی شان محروم نموده اند. به گونه‌ای که سازمان غیر دولتی "ای‌سی‌ای‌پی‌اس" در سویدن با ارائه گزارشی در مورد وضع ممنوعیت‌های طالبان گفته است هرچند این گروه هدف از فرمان های شان را اقدامات کنترول بر مسائل اجتماعی عنوان می‌کنند، اما زنان و دختران تحت تاثیر جدی این قوانین و دستوالعمل های طالبان قرار گرفته‌اند.

از مجموع 16 فرمان که ازسوی رهبر طالبان تا دوم دسامبر سال 2024 صادر شده است، دو مورد آن در ارتباط به مسائل امر به معروف و نهی از منکر و 14 فرمان دیگر آن به صورت مستقیم حقوق و زندگی زنان از جمله، حق آموزش، نحوه پوشش، دسترسی به کار و کسب درآمد، حجاب اجباری شاگردان پایین تر از صنف ششم، استفاده از موبایل هوشمند و سایر جنبه های زندگی آنان را تحت تأثیر قرار داده است.

اما هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان در روز های پایانی سال 2024 سه فرمان محدود کننده‌ای دیگر را برای زنان صادر کرده است (ممنوعیت رفتن دختران به مراکز آموزشی خصوصی در هرات، ممنوعیت بر ساختن پنجره‌ خانه ها که زنان هنگام نشست و برخاست نباید از پنجره‌ی خانه همسایه دیده شوند و ممنوعیت کار زنان در نهاد ها و موسسات غیر دولتی) را صادر کرده است، که در مجموع تعداد این فرمان ها در سال 2024 به 19 می رسد.

این در حالی‌ است که با صدور فرمان ممنوعیت تحصیل دختران در انستیتوت های صحی، هدر بار، مدیر بخش حقوق زنان در دیدبان حقوق بشر، گفته است که طالبان با این ممنوعیت شان، زمینه مرگ را برای مادران و نوزادان افغانستان فراهم می سازد. وی در این مورد گفته است: "این فقط به معنی از بین بردن رویاهای آن دخترانی نیست، که می خواستند درس بخوانند به جامعه خود کمک کنند، همچنین به معنی این است که این امر باعث مرگ زنانی می شود که نمی توانند به مراقبت های صحی دسترسی داشته باشند."

حجاب اسلامی یا حجاب اجباری؟

باوجود اینکه طالبان در 7 می 2022 با صدور فرمانی اعلام کردند که زنان و دختران باید در انظار عمومی صورت خود را بپوشانند و تأکید کردند که در صورت عدم رعایت، ابتدا توصیه و سپس مجازات در پی خواهد داشت، اما رهبر طالبان به این فرمان اش اکتفا نکرده بلکه در 23 جولای 2024، فرمانی حجاب اجباری بر دختران دانش آموز پایین تر از صنف ششم در مکتب ها و مراکز آموزشی را صادر نمود.

برخی از دختران که از این فرمان متأثر شده‌اند، با شکایت از وضع قوانین سختگیرانه طالبان، خواستار بازگشایی دروازه های مکتب ها و بر طرف ساختن این محدودیت ها می باشند.

نازیه دختر 11 ساله‌ای که در صنف چهارم یکی از مکتب ها درس می خواند، در این مورد می‌گوید: "پنج شش ماه می شود، که معلم های ما به ما گفتند بدون چادر نماز به صنف خود نیایید، چون حکومت گفته باید چادر سیاه بپوشید تا مردم شما را نبینند، بخاطر که گناه دارد، اما من می خواهم که راحت باشم و وقتی به صنف خود می آیم، این چادر به سرم سنگینی می کند."

اسما، یکی دیگر از دختران دانش آموز که در یک مرکز آموزشی زبان انگلیسی می آموزد می‌گوید: "ما هنوز طفل هستیم، به خانه خود سر لغ می گردیم، پدرم چیزی نمی گوید، چرا طالبان می گوید شما چادر نماز کلان بپوشید، من بکس کتاب های خود را متوجه باشم، یا این چادر بزرگ را، خواست من این است که به من اجازه بدهد بدون این چادر با همان لباس مکتب که دارم به کورس خود بیایم."

ممنوعیت بر تحصیل دختران در انستیتیوت های صحی، عامل بر بحران انسانی

پس از صدور فرمان ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان به تاریخ 19 دسامبر 2022 در مورد منع تحصیل دختران در دانشگاه های دولتی و خصوصی، یگانه راه بازمانده برای ادامه تحصیل دختران بازمانده از تحصیل در افغانستان انستیتیوت های طبی بود، که هزاران دختر در سراسر کشور با تغییر رشته تحصیلی، برای رسیدن به امید های از دست رفته شان وارد 175 انستیتیوت طبی شدند، اما رهبر طالبان بار دیگر طی فرمانی در 13 دسامبر 2024 آخرین دروازه تحصیل را به روی دختران بسته کرد.

عایشه فیضی که در سمستر پایانی رشته قابله‌گی در یکی از انستیتوت های ولایت قندهار درس می‌خواند، می‌گوید از شدت نگرانی چندین بار اقدام به خودکشی کرده است.

وی می‌گوید: "چندین بار تلاش کردم، از زندگی خلاص شوم، اما خدا نخواست، واقعا خسته شدم، هر روز منتظر این هستم که دوباره طالبان چه گفته، تا من به عنوان یک دختر از فرمان اش اطاعت کنم، دوست داشتم قابله شوم و به مردم خدمت کنم، زنان قریه ما به قابله و داکتر بسیار ضرورت داشت، ولی طالبان این اجازه را به ما نمی دهند که به مردم خود خدمت کنم."

فریبا دیگر دختر بازمانده از تحصیل که در پی این ممنوعیت تن به مهاجرت به کشور ایران داده است می‌گوید: "من در برابر فرمان های طالبان حاضر شدم مبارزه کنم، اینجا آمدم تا درس بخوانم، چوکی قدرت همیشه از چوب ساخته شده و طالبان باید بدانند که این چوکی ها ابدی نیست، شاید روزی نظام تغییر کرد، حداقل نشان می دهم که من یک دختر افغان هستم و می توانم با وجود ممنوعیت تحصیل ام را در کشور همسایه گدایی کنم، اما دست از تلاش بر ندارم و به مردم خود خدمت کنم."

ممنوع شدن تحصیل دختران در انستیتوت های صحی واکنش های تندی را به همراه داشت به گونهًای که رابرت دکسن، کاردار سفارت بریتانیا در افغانستان در شبکه ایکس با شدت نگرانی در این مورد نگاشت: "این توهین دیگری به حق زنان برای ادامه تحصیل است و دسترسی زنان و کودکان افغان به مراقبت های صحی را بیشتر محدود خواهد کرد."

آخرین میخ طالبان بر دروازه آموزش دختران

بر اساس گزارش صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، با صدور فرمان ملا هبت‌الله آخندزاده رهبر طالبان، بر منع آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، از تاریخ 22 ماه مارچ 2022 تا کنون بیش از 1.4 میلیون دختر را در سراسر افغانستان از ادامه آموزش و تعلیم محروم مانده اند، اما رهبر این گروه در روز های پایانی سال 2024 طی فرمان تازه ای رفتن دختران به مراکز آموزشی را نیز در ولایت هرات ممنوع اعلام کرد.

مسئولان اداره امر به معروف و نهی از منکر طالبان در این ولایت با با استناد به فرمان هبت‌الله آخندزاده، درباره ممنوعیت آموزش برای دختران بالاتر از صنف ششم، در مراکز آموزشی، به تاریخ 24 دسامبر 2024 به ادارات مربوطه دستور داد، تا از رفتن دختران به مرکز های آموزشی در ولایت هرات جلوگیری نمایند.

برخی از دختران که از رفتن به مراکز آموزشی خصوصی در این ولایت بازمانده، این اقدام طالبان را کوبیدن آخرین میخ بر دروازه آموزش به روی دختران عنوان نموده و می‌گویند طالبان با این ممنوعیت، آخرین اشعه امید را در دل های شان خاموش، اما آتش خانه نشینی را بار دیگر برای آنان روشن ساخته اند.

هیوا دختر 22 ساله‌ی که غم و اندوه در چهره اش موج می زند، با صدای گرفته و پر از بغض در صحبت با تلویزیون زن می‌گوید: "تا سمستر سوم در دانشکده روانشناسی دانشگاه هرات تحصیل کردم، اما با ممنوع شدن رفتن دختران به دانشگاه، برای فرار از مشکلات روحی و خانه نشینی به مرکز آموزشی پناه آوردم که هم زبان انگلیسی را یاد بگیرم و هم از این وضعیت دور بمانم، اما امروز این دروازه را نیز به روی ما بسته کردند."

شفیقه شجاعی، دیگر دختری است که در یکی از مراکز آموزشی هرات در حال یادگیری زبان است اما از قوانین سختگیرانه طالبان شکایت داشته و می‌گوید هرچند پیش از این طالبان آنان را مجبور به پوشیدن حجاب های سیاه رنگ کرده بود، اما اکنون حق رفتن به مرکز های آموزشی خصوصی را نیز از آنان سلب کرده اند.

وی می‌گوید: «باور کنید برای من پذیرفتن این که چادر حجاب بپوشم خیلی سخت بود، ولی بخاطر این که بتوانم ظرفیت و سطح آگاهی من بالا برود قبول کردم، فعلا نمی دانم مسئولان امارت با ما می خواهند چه کار کنند، نمی دانم گناه ما چیست؟ نمی دانم بعد از این به کدام دروازه بروم؟»

خواست زنان و دختران، بر پایان فوری محدودیت های طالبان

دختران و زنان افغانستان که به گونه مستقیم تحت تاثیر فرمان های طالبان قرار گرفته اند، از جامعه جهانی و نهاد های بین المللی می خواهند تا هرچه زودتر با پا درمیانی شان، به این معضل نکته پایان ببخشند.

فرشته حمیدی، یک قاضی خانه نشین شده در ولایت هرات در صحبت با تلویزیون زن گفت: "خود ببنید طالبان چه می کند، جهان باید از زاویه دیگری به موضوع فرمان های طالبان نگاه کند، این حکومت فقط زن و دختر افغانستان را زیر عینک و زره بین خود قرار داده، چیزی دیگر را چشمان شان نمی بینند، پس باید نهاد های حامی حقوق بشر و سازمان های بین المللی از حق زنان دفاع کنند."

خدیجه فضلی، خانم دیگری است که تا پیش از به قدرت رسیدن طالبان سلاح برشانه داشت و برای حفاظت از وطن در مقابل این گروه می جنگید. او می‌گوید که اکنون شب و روز زندگی اش با ترس و لرز سپری می کند.

او از سازمان حقوق بشر می خواهد تا زنان افغانستان را از این وضعیت نجات دهد: "طالبان نوع حکومتی را در پیش گرفته است که تنها زنان را کنترول کند، فقط در تلاش است تا بگویند زنان این کنند یا چنان کنند، شاید چند روز دیگر رهبر غایب طالبان، بگوید زنان و دختران را باید زنده به گور کنید، خواست ما این است که سازمان حقوق بشر از ما دفاع کنند، ببین در چه وضعیت قرار دارم."

سال 2024 در حالی پایان می یابد، که سازمان های حامی حقوق زنان و حقوق بشر، این سال را اوج فرمان های طالبان بر حقوق و زندگی زنان در افغانستان خوانده و گفته‌اند که طالبان با شوق بیشتر بر وضع قوانین و محدودیت های شان ادامه می دهند.

هدر بار، مدیر بخش حقوق زنان در دیدبان حقوق بشر، با اشاره به زندگی اسفبار زنان و دختران تحت فرمان های طالبان، گفته‌است که این گروه با ادامه فرمان های سرکوب کننده شان، زندگی را به کام زنان این کشور تلخ تر ساخته اند. وی افزوده است: "اکنون مشخص می‌شود که طالبان با احساس قدرت و جرئت بیشتری که پیدا کرده، با شوق بسیار به راه‌ خود در زمینه ممنوعیت بر حق و زندگی زنان ادامه می دهند."

گفتنی است که حکومت طالبان به چهار سالگی اش نزدیک می شود، اما قوانین سخت‌گیرانه این گروه مانع، به رسمیت شناختن شدن حکومت آنان از سوی کشور های جهان شده است.